Umowa darowizny a dziedziczenie – co warto wiedzieć?

Nigdy nie jest za wcześnie na planowanie sukcesji majątku, więc nie warto odkładać tego tematu na przyszłość. Podjęcie stosownych decyzji, co do podziału i przekazania zgromadzonych dóbr zdecydowanie ułatwi zarządzanie nimi. Spadkobiercy mogą otrzymać je na zasadzie dziedziczenia lub w formie darowizny. Choć oba sposoby pozwalają na przekazanie majątku innej osobie, różnią się w wielu aspektach, w tym pod względem formy, skutków prawnych oraz wpływu na zachowek.

Czym jest spadek?

Spadek to ogół praw i obowiązków, które po śmierci spadkodawcy przechodzą na jego spadkobierców. Dziedziczenie może odbywać się na dwa sposoby:

• ustawowo – jeśli spadkodawca nie sporządził testamentu, jego majątek jest dzielony zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego. Spadkobiercami są w pierwszej kolejności najbliżsi krewni: małżonek, dzieci, wnuki, rodzice itd.,
• testamentowo – jeśli spadkodawca sporządził testament, jego majątek zostaje przekazany osobom wskazanym w testamencie. Może to być zarówno członek rodziny, jak i osoba niespokrewniona.

Spadek otwiera się w momencie śmierci spadkodawcy, a spadkobiercy mogą przyjąć go wprost, z dobrodziejstwem inwentarza (z ograniczoną odpowiedzialnością za długi) lub całkowicie odrzucić. Reguluje to Kodeks cywilny, art. 1012. – [Przyjęcie wprost albo z dobrodziejstwem inwentarza, odrzucenie].

Na czym polega darowizna?

Darowizna to nieodpłatne przekazanie części majątku za życia darczyńcy na rzecz obdarowanego. Może dotyczyć różnych składników majątku, np. nieruchomości, pieniędzy, samochodu czy dzieł sztuki.

Umowa darowizny powinna być zawarta w formie aktu notarialnego, zwłaszcza jeśli dotyczy nieruchomości. W niektórych przypadkach darczyńca może odwołać darowiznę, np. jeśli obdarowany dopuści się rażącej niewdzięczności wobec darczyńcy.

Główne różnice między darowizną a spadkiem:

• moment przekazania majątku – darowizna następuje za życia darczyńcy, spadek – po jego śmierci,
• możliwość odwołania – darowiznę można cofnąć w niektórych przypadkach, spadku nie można odwołać po śmierci spadkodawcy,
• obciążenia – darowizna nie przenosi długów darczyńcy, natomiast w przypadku spadku spadkobiercy mogą odziedziczyć także zobowiązania zmarłego.

Przyjęcie spadku lub darowizny a podatki

Zarówno dziedziczenie, jak i otrzymanie darowizny wiąże się z obowiązkiem podatkowym. Jednak bliscy członkowie rodziny mogą skorzystać ze zwolnienia z podatku od spadków i darowizn, jeśli spełnią określone warunki.

Kwoty wolne od podatku różnią się w zależności od grupy podatkowej:

• I grupa (najbliższa rodzina, np. małżonek, dzieci, wnuki, rodzice, rodzeństwo) – 36 120 zł
• II grupa (dalsi krewni, np. ciotki, wujowie, pasierbowie) – 27 090 zł
• III grupa (osoby niespokrewnione) – 5 733 zł

Aby skorzystać ze zwolnienia podatkowego, konieczne jest zgłoszenie darowizny lub spadku do urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od ich otrzymania (formularz SD-Z2).

Jeśli darowizna lub spadek przekracza kwotę wolną od podatku, należy zapłacić podatek według skali określonej w ustawie o podatku od spadków i darowizn.

W kwestiach sukcesji majątku warto skorzystać z pomocy adwokata, który doradzi, jakie rozwiązanie będzie najkorzystniejsze i pomoże w sporządzeniu odpowiednich dokumentów. Profesjonalna kancelaria adwokacka może również wspierać klientów w postępowaniach spadkowych i podatkowych, zapewniając bezpieczeństwo prawne przy przekazywaniu majątku.