Zwolnienie lekarskie to czas, gdy pracownik znajduje się poza miejscem pracy z powodu choroby lub urazu. Kiedy nie może wykonywać swoich obowiązków zawodowych, co potwierdza zaświadczenie od lekarza, wtedy pozostaje w domu lub w placówce medycznej, gdzie wraca do zdrowia. Trzeba jednak wiedzieć, jakie ma w tym czasie prawa, a jakie obowiązki, bo za ich nieprzestrzeganie nierzadko grożą konsekwencje.

Prawo do zwolnienia lekarskiego – komu przysługuje?

Pracownik zatrudniony na umowę o pracę lub umowę zlecenie (i odprowadzające z jej tytułu składki na ubezpieczenie zdrowotne) ma prawo do korzystania ze zwolnienia lekarskiego zgodnie z obowiązującymi przepisami Kodeksu Pracy. W przypadku choroby lub urazu, pracownik może otrzymać zwolnienie lekarskie od lekarza prowadzącego. Prawo do tego przysługuje po upływie okresu wyczekiwania, czyli po upływie 30 dni od chwili zatrudnienia.

Pracownik ma prawo do korzystania z opieki zdrowotnej w okresie choroby lub urazu. Koszty leczenia mogą być pokrywane przez ZUS w sytuacji, gdy składki na ubezpieczenie są odprowadzane w określnej wysokości, bez opóźnień.

Monitorowanie czasu pracy i prowadzenie ewidencji

Pracodawca prowadzi ewidencję, w której monitoruje czas pracy pracowników oraz zwolnienia – urlopowe i chorobowe. Musi odnotować okres i powód nieobecności. Pracownik zaś musi poinformować o otrzymanym od lekarza L4 niezwłocznie – najpóźniej w 2 dniu nieobecności w pracy (chyba że zajdą w tym temacie wyjątkowe okoliczności). Obecnie informacja o zwolnieniu lekarskim pracownika trafia do systemu elektronicznego przez skrzynkę podawczą ZUS.

Obowiązek stosowania się do zaleceń lekarskich

Pracownik jest zobowiązany do przestrzegania zaleceń lekarza prowadzącego w celu jak najszybszego powrotu do pełnej sprawności zdrowotnej i pracy. Jasno mówi o tym wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 listopada 2000 r., sygn. akt I PKN 44/00: Przejawem troski pracownika niezdolnego do pracy wskutek choroby o dobro zakładu pracy jest stosowanie się do wskazań lekarskich i powstrzymywanie się od wykonywania czynności mogących przedłużyć jego nieobecność w pracy.

Oznacza to także, że podczas L4 nie może opuszczać wskazanego w zwolnieniu miejsca rekonwalescencji, chyba że oznaczenie na dokumencie wskazuje inaczej. Jednak na pewno wyklucza to całkowicie np. wyjazd na urlop – ZUS, jak i pracodawca mogą zweryfikować, gdzie w danej chwili znajduje się pracownik. Co istotne, w okresie L4 nie może on świadczyć pracy na rzecz innego pracodawcy, ani działać we własnej firmie.

Prawo do wynagrodzenia podczas L4 pracownika

Pracownik na zwolnieniu lekarskim ma prawo do otrzymywania wynagrodzenia za czas nieobecności z pracy z zastrzeżeniem, że zasiłek przysługuje maksymalnie na 182 dni lub 270 dni (gruźlica lub ciąża).

Wysokość wynagrodzenia jest regulowana przez przepisy prawa pracy i wynika też z umowy z pracodawcą – zasiłek jest obliczany na podstawie średniej wynagrodzeń z ostatnich 12 miesięcy. Standardowo od uzyskanej kwoty oblicza się 80% – to podstawa wymiaru zasiłku. Wartość zasiłku równa 100% wynagrodzenia przysługuje kobietom w ciąży, osobom, które ucierpiały w pracy lub w drodze do niej oraz wtedy, gdy pracownik jest nieobecny w pracy, bo poddaje się badaniom lekarskim obligatoryjnym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów albo zabiegowi pobrania komórek, tkanek i narządów.