Kiedy można starać się o unieważnienie testamentu?

Testament to dokument, w którym osoba decyzyjna decyduje, komu i w jakiej części oraz formie po jego śmierci przypadnie majątek. Aby testament był ważny, musi spełniać określone wymogi prawne, a jego sporządzenie powinno wynikać z wolnej i świadomej decyzji spadkodawcy. Istnieje jednak wiele sytuacji, w których testament może być podważony. W jakich przypadkach można starać się o jego unieważnienie? Jakie kroki należy podjąć, aby skutecznie zakwestionować ostatnią wolę zmarłego?

Podstawy unieważnienia testamentu

Kodeks cywilny przewiduje kilka okoliczności, które mogą skutkować uznaniem testamentu za nieważny. Wyróżniamy trzy główne kategorie wad prawnych, które mogą doprowadzić do unieważnienia testamentu:

• Brak zdolności testowania – testament jest nieważny, jeśli spadkodawca nie miał zdolności prawnej do jego sporządzenia. Dotyczy to osób poniżej 18. roku życia oraz tych, które są ubezwłasnowolnione.
• Wady oświadczenia woli – testament może być podważony, jeśli spadkodawca był w stanie wykluczającym świadome podejmowanie decyzji (np. choroba psychiczna, demencja, bycie pod wpływem narkotyków lub alkoholu).
• Sporządzenie testamentu pod wpływem groźby, podstępu lub błędu – jeśli testator został zmuszony do sporządzenia testamentu lub nie miał pełnej wiedzy o swojej sytuacji (np. mylnie uważał, że jedno z jego dzieci nie żyje), testament może zostać unieważniony.

Jakie testamenty można podważyć?

Każdy rodzaj testamentu może zostać zakwestionowany, jednak w praktyce unieważnienie testamentu notarialnego jest znacznie trudniejsze niż testamentu własnoręcznego czy ustnego.

Testament własnoręczny

Najczęściej podważanym testamentem jest testament własnoręczny, który musi być spisany odręcznie przez testatora, opatrzony datą i podpisem. Najczęstsze powody unieważnienia to:

• brak podpisu testatora,
• brak odręcznego sporządzenia dokumentu (np. wydruk komputerowy podpisany ręcznie),
• fałszerstwo lub podrobienie testamentu,
• brak daty (w niektórych przypadkach może to wpływać na ważność dokumentu).

Testament notarialny

Jest najbardziej wiarygodnym rodzajem testamentu, ponieważ jego treść jest sporządzana przez notariusza, który również potwierdza zdolność testowania spadkodawcy. Może być podważony, jeśli zostanie udowodnione, że testator działał pod wpływem groźby, oszustwa lub nie miał świadomości podejmowanych decyzji.

Testament ustny

Podważenie testamentu ustnego jest stosunkowo łatwe, ponieważ wymaga on potwierdzenia przez trzech świadków. W praktyce często dochodzi do wątpliwości co do jego treści lub wiarygodności zeznań.

Jak podważyć testament? W sądzie lub u notariusza

Podważenie testamentu wymaga wniesienia sprawy do sądu w postępowaniu o stwierdzenie nabycia spadku lub w procesie cywilnym o ustalenie nieważności testamentu. Wszystko zaczyna się od złożenia wniosku wraz z dowodami. Na tej podstawie odbywa się rozprawa sądowa z powołaniem świadków, podczas której zapada decyzja.

W przypadku spadku można również skierować sprawę do notariusza. Zgodnie z art. 945 Kodeksu cywilnego, termin na podważenie testamentu wynosi trzy lata od dnia, w którym osoba zainteresowana dowiedziała się o przyczynie nieważności lub dziesięć lat od otwarcia spadku (czyli śmierci testatora).

Sprawy spadkowe mogą być skomplikowane i wymagać solidnych dowodów, dlatego warto skorzystać z pomocy adwokata, który pomoże przygotować odpowiednie dokumenty i poprowadzi sprawę przed sądem. Profesjonalna kancelaria adwokacka specjalizująca się w prawie spadkowym może skutecznie doradzić, jakie kroki podjąć, aby zwiększyć szanse na unieważnienie testamentu