Kto z nas nie marzył kiedyś o spadku w którym dziedziczymy miliardy. Oto nieznany wujek z USA, który dorobił się majątku na akcjach Apple, zapisał Wam znaczny spadek. I nagle jesteśmy bajecznie bogatymi miliarderami. Z własną wyspą, jachtem i tym podobnymi zabawkami.

Niestety świat nie jest idealny i czasem mało ma wspólnego z marzeniami. Częściej zdarza się, że spadek, który przyjdzie nam dziedziczyć (czy to zapisany w testamencie, czy też z mocy prawa nam przysługujący) obejmuje więcej długów, niespłaconych kredytów i zaległości w Urzędzie Skarbowym. I co wtedy?

Przede wszystkim możemy uniknąć nieprzyjemnych konsekwencji przez złożenie stosownego oświadczenia przed notariuszem lub sądem.

Oświadczenie o odrzuceniu spadku – czyli jak zostać ustawowo „uśmierconym”

Zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego z chwilą śmierci spadkodawcy, jego spadkobiercy lub spadkobierca, wstępują w prawa i obowiązki spadkowe zmarłego.

Złożenie takiego oświadczenia powoduje, że prawo spadkowe traktuje takiego spadkobiercę jakby nie dożył otwarcia spadku. Zostaje on wyłączony z dziedziczenia a jego miejsce zajmują dalsi spadkobiercy. Oznacza to, że w przypadku dziedziczenia ustawowego (czyli braku spisanego testamentu) udział w spadku przypadnie jego dzieciom lub dalszym spadkobiercom ustawowym. W przypadku jeśli został spisany testament, przypadający na składającego oświadczenie udział, w nim zapisany, przypadnie innym spadkobiercom testamentowym, w częściach odpowiadających ich udziałom w spadku, spadkobiercy „podstawionemu” jeśli spadkodawca zastrzegł, że w przypadku jeśli zaistnieje przyczyna uniemożliwiająca dziedziczenie lub spadkobierca odrzuci spadek, w jego miejsce dziedziczyć będzie wskazana osoba. W końcu jeśli nie ma innych spadkobierców testamentowych lub odrzucą oni spadek, spadkobiercom ustawowym.

Warto tu zauważyć, że możliwa jest sytuacja w której wszyscy spadkobiercy odrzucą spadek. Wtedy przypadnie on gminie ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy lub, o ile nie da się takiego ustalić bądź spadkodawca zamieszkiwał za granicą, Skarbowi Państwa.

Ważne jest, żeby w przypadku składania takiego oświadczenia dochować ustawowego terminu na jego złożenie. Termin ten wynosi 6 miesięcy od chwili powzięcia wiadomości o śmierci spadkodawcy. A w wypadku spadkobiercy testamentowego od dnia w którym dowiedział się o istnieniu i treści testamentu.

Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza

A co jeśli przegapimy sprawę i nie złożymy oświadczenia o odrzuceniu spadku wcale lub złożymy je po terminie?

Do roku 2015 było to równoznaczne z prostym przyjęciem spadku, czyli wraz z odpowiedzialnością za długi spadkowe. Wyłączone z tego były jedynie osoby, wobec których istniały podstawy do całkowitego ubezwłasnowolnienia oraz nie mające pełnej zdolności do czynności prawnych.

W chwili obecnej, po zmianie przepisów, taki spadkobierca nabędzie spadek z dobrodziejstwem inwentarza.

Na czym polega to „dobrodziejstwo”? Po pierwsze na ochronie nas samych jako spadkobierców, bo takie przyjęcie spadku oznacza odpowiedzialność za długi spadkowe jedynie to wysokości spadkowych aktywów a nie całym naszym majątkiem. A po drugie chroni naszych własnych spadkobierców, którzy w przypadku odrzucenia przez nas spadku weszliby w dziedziczenie na nasze miejsce.

Oczywiście, taki sposób dziedziczenia, oprócz wymienionych plusów, ma niestety i wady.

Przede wszystkim, będziemy zobligowani do przeprowadzenia spisu inwentarza, w celu wykazania wierzycielom jakie były aktywa spadku, przez wykazanie całej masy spadkowej. Musimy również zadbać, żeby spłacać wierzycieli w taki sposób, aby żaden nie był pokrzywdzony.

Ten obowiązek nie obciąża nas jednak w przypadku prowadzonej już egzekucji komorniczej z masy spadkowej. Wtedy wystarczy że wskażemy wierzycielowi możliwość przyłączenia się do już prowadzonej egzekucji. W tym wypadku to co pozostanie po przeprowadzonej egzekucji i zaspokojeniu uczestniczących w niej wierzycieli pozostanie dla nas.